Yakın Tarihimiz > YEMEN – SAVAŞANLAR ANLATIYOR
İSMET (İNÖNÜ) BEYFAHRETTİN PAŞACEMAL PAŞAFALİH RIFKIOsmanlı
Devleti’nin Yemen Seferi’yle en ilgi çekici değerlendirmelerden birini
Süleyman Kâni İrtem yapar. Onun bu seferle ilgili sözlerine tarihsel bir
gerçek olarak katılmamak olanaksızdır:“...Türk
kanını emen Yemen çöllerindeki askerlerin hali hiçbir tarafla kıyas
edilemezdi. Bunlar dünyanın en talihsiz insanları idiler! Yemen, Osmanlı
Devleti’nin kanı durmayıp akan yarası idi! Türk’ün makteli idi. Osmanlı
Devleti, Avrupalıların, hasseten İngilizlerin müstemlekelerinde tatbik
ettikleri usulü Yemen’e tatbik eylemeyi hiç düşünmemiştir....
Yemen’e sevk olunacak efrad kendi kıyafetleriyle iskelelere gelirdi.
Kışlası olmayan yerlerde hanlarda yahut toprak üstünde dinlendirilirdi!
Köyünden iskeleye kadar günlerce yürümüş bu zavallılara yorgunluklarını
giderecek, sıhhatlerini koruyacak sıcak yemek verecek yerde hükümet beş
on para istifade zannıyla “yevmiye veriyoruz!” diyerek bunları aylarca
fena tegaddiye, fena iskâna, fena elbiseler mahkûm bırakırdı. Onlar da
bu hallere dayanamayarak ölürlerdi veya kaçarlardı! Ancak kaçmağa takati
ve cüreti olmayanlardı ki Yemen’e sevk edilirlerdi! Vapurlarda izdiham
ve küflü peksimet de bunlara her defa epeyce bakımsızlık kurbanı
verdirirdi. Efradın böyle zayıf, takatsız, Yemen’e çıkmaları tabii
muvaffakıyeti akamete uğratır, felâketlere sebep olurdu.”