TÜRKLÜK VE ŞAMANLIK
WILHELM RADLOFF
Şamanlık,
Orta Asya’da yaşayan eski Türklerin, Moğolların ve daha başka
kavimlerin inancıdır. Bu inanca göre evren, gök, yer yüzü ve yer altı
olmak üzere üç bölümdür. Değişik katlardan oluşan gökte en büyük ruh
olan Ülgen ile ailesi ve ona bağlı olan ruhlar bulunur. Yer yüzü,
insanların yaşadığı yerdir. Yer altı ayrı katlardan oluşur. Burada Erlik
ile çocukları ve kötü ruhlar vardır. Bunlar sevilmez ve kendilerinden
korkulur. Dünya iyi ve kötü ruhlarla doludur. Bunlarla insanlar
arasındaki ilişkileri “şaman” denilen din adamları düzenler. Bunlarda
atalardan geldiğine inanılan bir güç vardır.
Müslümanlıktan
önce Türkler bazı doğa güçlerine de inanmışlar, dağ, tepe, kaya, ırmak,
su, ağaç, orman, güneş, ay, yıldızlar, şimşek, gök gürültüsü gibi
varlıkları ve ögeleri kutsal saymışlardır. Doğada birtakım gizli
güçlerin bulunduğuna inanan Türkler, bunları birer kutsal tanrı olarak
bilmişlerdir.
Doğa güçlerine Orhon Yazıtlarında “yer-su” adı verilmiştir. Eski Türkler dinsel törenlerinde gök, güneş, ay ve yer-su’ya kurbanlar sunmuşlardır.
Günümüzde
şamanlık inancı, bazı Altay, Orta Asya ve Kuzey Sibirya Türk boyları
arasında varlığını öz ve biçim olarak sürdürmektedir.