
Amerika Birleşik Devletleri neden Lozan
Barış Antlaşmasını tanımadı?
Lozan
Antlaşması Senato'ca reddedildi. Dışişleri Bakanlığının ve Amerikan
hükümetini 1922'de Yunanlılar yararına işe karışmaya zorlamış olan
nedenler, Senato üzerinde büyük etkiler yapmıştı. Bu etki yüzünden,
kapitülâsyonları geri getirmeyen, Hristiyanlara cömertçe ayrıcalıklar
vermeyen ve bağımsız bir Ermenistan yaratılmasını önleyen bir Türkiye
antlaşmasına razı olunamazdı.
Fakat, antlaşma, durumun gerçekliğine
dayanıyor ve bu gerçeklilik sürüp gidiyordu. Lozan görüşmeleri, bu
gerçekleri açıklığa kavuşturmuş ve bunlar, görüşmelerde, taraf olanlarca
kabul edilebilir resmî ve diplomatik deyimlerle anlaşmalara geçmişti.
Amerika’nın
Orta Doğu politikasını tam olarak belirtmek kolay değildir. Bazıları,
Wilson’un savaş dönemi politikası bir başarıdır, fakat sonrası olumsuz
bir politika dönemidir, diyor. Sözgelişi, Barış Konferansı ve
Amerika’nın Orta Doğu olaylarını etkileme girişimlerinde, Wilson
politikası, kesinlikle bir sonuca ulaşamamıştır. Savaştan sonra, Orta
Doğu düzenlemelerinin çoğu, Avrupa devletleriyle görüşülmüş ve bu
düzenlemelere ulaştıran politik ilişkiler, yeni Türkiye ile olanın
dışında, Ortadoğunun politik etkenlerine değil, Avrupa politikasına
dayanmıştır.
Laurence Evans
Baltimore, John Hopkins Üniversitesi
Tarih Kürsüsü Profesörü