TARİHTE TÜRK DÜNYASI
WILHELM BARTHOLD
Türk dünyası, aralarında töre, dil ve kültür ortaklığı bulunan boy ve soy bakımından birbirine bağlı topluluklardır.
Türk
topluluklarının sınırları kimi zaman daralan, kimi zaman genişleyen bir
tarihsel gelişim göstermiştir. Tarih boyunca Türk topluluklarının
yayılmalarının nedenleri şöyle sıralanmıştır: İklim değişikliği,
topraklarının verimsizleşmesi, nüfusun çoğalması, doğal felâketlerin
artması, iç çekişmeler ve savaşlar. Bu nedenlerden dolayı Türkler, yeni
yaşama alanları bulmak amacıyla dünyanın birçok yerine yayılmışlardır.
Türkler yayıldıkları bu topraklarda birçok bağımsız devlet, hanlık,
beylik ve özerk topluluklar oluşturmuşlardır.
Türkler,
bir zamanlar, Hazar Denizi’nin güneyinden geçerek İran yaylası
üzerinden Mezopotamya’ya inmişler, buradan Suriye, Mısır, Anadolu ve Ege
Denizi adalarına yayılmışlardır. Hazar Denizi’nin kuzeyinden geçen
Türkler, Orta Avrupa’ya, Balkanlara ve Tuna vadilerine yerleşmişlerdir.
Türklerin doğuya yayılmaları çok uzun zaman ve aralıklı olarak
sürmüştür. Çin’in bugünkü Şensi ve Kansu bölgelerine yerleşen Türkler,
buralara kendi kültür ve uygarlıklarını da birlikte getirmişlerdir.
Kuzeye yayılan Türkler de Sibirya’nın verimli topraklarına
yerleşmişlerdir.